روان نیوز

خودکشی به معنای خاتمه دادن عمدی به زندگی به میل خود و به دست خود می¬باشد. آلبرکامو، پیرو مکتب اگزیستانسیالیسم معتقد بود که در همه دنیا فقط یک مسئله فلسفی جدی وجود دارد و آن خودکشی است.
ژان باچلر، جامعه شناس معروف در کتاب خودکشی چنین می¬نگارد: انسان فکر می¬کند که در زندگی نباید درد و رنجی وجود داشته باشد، غافل از این که همین درد و رنج است که هویت خویشتن آرمانی او را می¬سازد. این درد و رنج است که نگرش درونی فرد را نسبت به خودش تعیین می¬کند، در حالی که افرادی که اقدام به خودکشی می¬کنند معتقدند درد و رنج¬شان غیر قابل تحمل است.
مذاهب و آیین¬های مختلف عقاید متفاوتی در مورد خودکشی دارند که بر میزان خودکشی پیروان¬شان تاثیر مستقیم دارد. برای مثال مطابق آیین دین برهمایی در هندوستان عهد باستان، خودکشی علاوه بر رفتن به بهشت باعث بخشوده شدن گناهان زنان شوهر مرده می¬شود. دورکهایم معتقد بود هر جامعه¬ای در هر یک از دوره¬های تاریخی طرز تلقی معینی نسبت به خودکشی وجود داشته است و ضعف نسبی این طرز تلقی را می¬توان با مقایسه نسبت تعداد مرگ¬های داوطلبانه برحسب گروه¬های سنی و جنسی مشخص کرد، چنان¬که دوام و تغییر آن نیز گویای این واقعیت است.
فروید معتقد بود که از دست دادن شی محبوب که شخص نسبت به آن احساس دوگانه¬ای دارد موجب می¬شود که احساس خصومت نسبت به وی، متوجه درون شده و شخص را از خودش بیزار سازد. تاناتوس یا غریزه مرگ خواستار پریشانی، بی¬سامانی، بی¬شکلی، بی¬نظمی و بی¬جانی است و سعی در برگشت انسان به مرحله پریشانی و جمادی دارد. وی معتقد بود که خودکشی نوعی پرخاشگری و تجاوز به دیگری است و در صورتی که تنها غریزه مرگ، راهنمای انسان باشند زیان جدی به نژاد وی وارد می¬شود.
یونگ، کانون توجه خود را به اساطیر نژادهای مختلف معطوف کرد و اعتقاد داشت در بسیاری از اساطیر اقوام گذشته، مرگ را بازگشت به سوی رحم مادر تصور می¬کردند، به نحوی که مردگان دوباره در آن¬جا زنده می¬شوند و مرگ نیز مثل تولد به جهش بنیادی در وضعیت موجود زنده می-انجامد
پرسش از خودکشی
1- با سوالاتی شروع کنید که احساسات بیمار در مورد زندگی را نشان دهد.
– آیا تاکنون احساس کرده¬اید که زندگی ارزش زنده بودن ندارد؟
– آیا تاکنون آرزو کرده¬اید که به خواب بروید و هرگز بیدار نشوید؟
2- با سوالاتی ادامه دهید که در مورد افکار مرگ و آسیب رساندن به خود یا خودکشی باشد.
– آیا اخیرا افکاری در مورد مرگ داشته¬اید؟
– آیا فکر کرده¬اید که به مرحله ای رسیدید که ممکن است به خودتان آسیب برسانید؟
3- برای افرادی که افکار آسیب رساندن یا خودکشی داشته¬اند با این سوالات ادامه دهید:
– اغلب این افکار چطور و چقدر رخ می¬دهند (شامل دفعات، کیفیت، قابل کنترل بودن)؟
– اگر این افکار مجددا به ذهن¬تان بیایند چه می¬کنید؟
– فکر می¬کنید اگر خودتان را بکشید چه اتفاقی خواهد افتاد (مثلا رهایی، تولد دوباره، اتصال مجدد با فردی خاصی، واکنش¬های با دیگران)؟
– آیا نقشه خاصی کشیده¬اید تا به خودتان آسیب برسانید یا خودتان را بکشید؟
4- در مورد افرادی که تلاش برای خودکشی داشته¬اند یا به خودشان آسیب رسانده¬اند سوالاتی مشابه پرسش¬هایی که در قسمت¬های قبلی پرسیده شد، می¬تواند تلاش¬های قبلی برای خودکشی را نمایان کند.
می¬توان برای ارزیابی دقیق¬تر اقدامات گذشته از این سوالات بهره گرفت:
– می¬توانید شرح بدهید دفعه قبل چه اتفاقی افتاد (مثلا شرایط محیط، عوامل تسریع کننده، دیدگاه به آینده، استفاده از الکل یا مواد مخدر، روش خودکشی، شدت جراحات)؟
– خودتان فکر می¬کردید چه اتفاقی بیفتد (رفتن به خواب در مقابل آسیب رساندن به خود، آسیب جزئی در مقابل مردن) ؟
– آیا بعد از آن تحت درمان قرار گرفتید (درمان پزشکی، درمان در واحد اورژانس، بستری شدن یا درمان سرپایی) ؟
5- در مورد افرادی با افکار با تلاش های مجدد می¬توانید این سوالات را بپرسید:
– اغلب چگونه سعی می کنید که به خودتان آسیب برسانید؟
– آخرین دفعه کی بود؟
– زمانی که به طور جدی به خودکشی فکر می¬کنید چه افکاری به ذهن¬تان می¬رسد؟
6- در مورد افراد روان¬پریش، خصوصا در صورت وجود توهم و هذیان این پرسش¬ها را مطرح نمایید:
– آیا تا به حال صداهایی شنیده¬اید که شما را به انجام اعمالی تشویق کنند (آیا از آن¬ها اطاعت می-کردید؟ چه چیزی موجب می¬شدند که از آن صداها اطاعت کنید؟ اگر در برابرشان مقاومت می کردید چه مشکلی به وجود می آمد)؟
– آیا مواقعی بود که صداها به شما بگویند که به خودتان آسیب برسانید یا خودتان را بکشید؟
– آیا مسائلی وجود دارند که شما به خاطرشان احساس گناه یا شرمساری کنید؟
7- بیمار را از نظر احتمال بالقوه برای آسیب رساندن به دیگران علی¬رغم آسیب رساندن به خود ارزیابی کنید.
– آیا فکر می¬کنید دیگران مسئول مشکلات شما هستند؟
– آیا افکاری در مورد آسیب رساندن به آن¬ها دارید؟
– آیا کسانی وجود دارند که بخواهید همراه شما بمیرند؟
– آیا فکر می¬کنید کسانی هستند که بدون وجود شما قادر به زندگی نخواهند بود؟

زهرا شعرباف (دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی)
اسما عاقبتی (دکتری روانشناسی بالینی)